Whisky là mảng hái ra tiền cho Albert Lee khi ông lèo lái mảng F&B của gia đình.
Có vô số rào cản khi sản xuất ra loại whisky nổi danh tại Đài Loan. Thứ nhất, vào năm 1995, khi gia tộc đồ uống Lee tìm cách tiến vào mảng đồ uống có cồn, thậm chí chỉ để ủ bia, họ đều bị chính quyền ngăn cản do chính quyền muốn duy trì thế độc quyền trong lĩnh vực này.
Người đứng đầu gia tộc Lee Tien-Tsai vẫn kiên trì vượt qua những thay đổi pháp lý, rồi cuối cùng chuyển hướng sang mảng rượu single-malt (rượu whisky ủ từ một loại mạch nha). Đó là năm 2005, và sản phẩm của họ mang tên Kavalan, nhằm tri ân bộ tộc tiên phong khai phá huyện Yilan có nhiều nguồn nước suối nóng, cách Đài Bắc 40 phút lái xe.
Không như loại single malt của Scotland với giá bán tương tự, Kavalan không cần từ 12 năm trở lên để ủ trong thùng. Điều kiện khí hậu ấm và ẩm của Đài Loan giúp đẩy nhanh quá trình này (được hiệu chỉnh chính xác bằng kỹ thuật) xuống chỉ còn một nửa thời gian hoặc ít hơn. Đây là lợi thế lưu trữ mà nhiều hãng sản xuất rượu ghen tị. Nhưng môi trường này cũng khiến whisky bị bay hơi nhanh hơn (hiện tượng “Angel’s share”) so với trong môi trường khô ráo, mát mẻ, khiến lợi thế trên phần nào bị hạn chế cũng như đẩy giá bán lẻ của mỗi chai chạm mức 100 đô la Mỹ.
Nhưng Kavalan đạt được mức giá bán này, nhờ hàng loạt giải thưởng quốc tế cùng sự công nhận ngày một tăng của người tiêu dùng. (Gần đây nhất: Chuck Rhoades, nhân vật công tố viên trong phim truyền hình Billions của Showtime do nam diễn viên Mỹ Paul Giamatti thủ vai, đã quả quyết rằng “Hiện người Đài Loan làm (rượu whisky single-malt) tốt hơn người Scotland” sau khi nhấp một ngụm rượu sản xuất tại Đài Loan có giá hơn 200 đô la Mỹ).
Lượng sản phẩm bán ra toàn cầu không được tiết lộ của công ty vẫn được cho là chỉ chiếm một phần nhỏ trong thị trường gồm những cái tên truyền thống của rượu single-malt, và 60% doanh số công ty là từ nội địa, song tên của loại rượu này đang xuất hiện từ những trang quảng cáo tạp chí bóng bẩy cho đến tấm biển lớn ở quảng trường Thời đại.
Tuy nhiên, bí mật thật sự trong thành công sớm của Kavalan không hoàn toàn nằm ở nguồn nước, không khí hay thậm chí cố vấn người Scotland ở trong công ty, mà là ở con trai theo chủ nghĩa hoàn hảo của nhà sáng lập. Albert Lee Yu-Ting, sắp bước sang tuổi 52, đã chọn whisky làm nỗi ám ảnh của mình kể từ khi ông nắm vị trí phó giám đốc tập đoàn gia đình vào năm 2003.
Đài Loan đã gia nhập hiệp định thương mại WTO vào năm 2002, giúp mở ra cơ hội xuất khẩu. Điều này là sống còn cho ngành sản xuất whisky cao cấp, dẫu cho người Đài Loan không quá dè dặt khi tiêu thụ whisky tính theo bình quân đầu người.
King Car (“Kim Xa” trong tiếng Hán) từng hoạt động trong nhiều lĩnh vực trước đồ uống. Người đứng đầu gia đình thành lập công ty vào năm 1979 để bán loại nước ngọt có ga có nồng độ thấp làm từ rễ cây (root beer). Dự án không thành công, nhưng đến năm 1982, ông theo lời khuyên của cố vấn người Nhật để tạo ra Mr. Brown, thương hiệu cà phê lon. (Đây là họ nước ngoài đầu tiên mà người dân địa phương được học trong lớp tiếng Anh bắt buộc.)
Một thập niên sau đó, ông có được thị trường Đài Loan và bắt đầu xuất khẩu. Năm 1998 xuất hiện những tiệm cà phê Mr. Brown, hiện có 50 cửa hàng trên khắp Đài Loan. Những cửa hàng này có xu hướng có mặt tại những vị trí mà Starbucks không hiện diện, song những bất động sản này bị thu mua và tăng giá rất nhiều.
Là tập đoàn thực phẩm lớn, King Car (chưa niêm yết và vừa báo cáo doanh số vượt mốc 500 triệu đô la Mỹ trong năm gần nhất) đủ lớn để đưa Lee Tien-Tsai vào danh sách 50 người giàu nhất Đài Loan với tài sản ròng gần một tỉ đô la Mỹ. Albert, CEO từ năm 2013 sau khi cha bị đột quỵ, có rất nhiều việc phải làm (người em trai Yu-Cheng quản lý nhánh nông nghiệp/thủy hải sản của tập đoàn), song Kavalan vẫn là mối quan tâm đặc biệt của ông. “Năm huy chương vàng trong sáu năm – đó là kỷ lục chưa có đối thủ trên thế giới,” ông nói tại tòa lâu đài whisky theo phong cách châu Âu của tập đoàn, nơi thu hút một triệu du khách mỗi năm.
Rồi ông lại quay sang nhân viên nhắc nhở họ không được thỏa mãn với thành công của thương hiệu còn non trẻ này. “Hãy tiếp tục âm thầm và để mắt đến những gì người khác đang làm. Rồi bắt kịp họ, nếu không chúng ta sẽ bị bỏ lại phía sau,” ông nói.
Với những thùng ủ và công thức được tuyển chọn, rượu Kavalan, từ bốn đến sáu năm tuổi, có vị êm và ngọt như những loại rượu hảo hạng cùng loại khác, và phong vị ngọt ngào hơn. Nhu cầu là có. Thách thức trước mắt là khả năng đẩy mạnh sản lượng.
Một năm trước, “trong vòng vài phút” cha anh đã cho phép mở rộng công nghệ chưng cất nồi đồng trị giá 30 triệu đô la Mỹ, sẽ giúp tăng sản lượng hằng năm lên thành 10 triệu chai trong năm nay để bắt đầu đáp ứng nhu cầu của giới sành rượu quốc tế trong vòng một thập niên tới. Năng suất mở rộng có thể sẽ giúp tăng doanh số bán lẻ lên thành một tỉ đô la Mỹ, với phần bán sỉ sẽ đóng vai trò lớn trong tổng doanh số King Car.
Tại quê nhà, Kavalan vẫn đang vượt qua các trở ngại để thuyết phục những người thưởng rượu single-malt nghiệp dư, những người mời khách uống rượu bằng những loại whisky ngoại nhập có tuổi “do sợ mất mặt,” một đại lý bán hàng của một thương hiệu đối thủ ở Đài Bắc cho biết. Dẫu vậy, đại lý này cũng thừa nhận tiềm năng của Kavalan khi thương hiệu này đang muốn trở thành “niềm tự hào của Đài Loan.”
Kavalan có những cửa hàng bán lẻ trong nước do họ sở hữu, do nhãn rượu này quá đắt tiền với phần lớn cửa hàng bán rượu ở Đài Loan. Albert có kế hoạch tăng gấp đôi số lượng cửa hàng lên thành 100 trong vòng ba năm tới.
Tổ chức The International Wine & Spirit Record dự báo whisky toàn cầu sẽ vượt qua vodka để trở thành nhóm rượu mạnh lớn thứ hai thế giới từ nay đến năm 2019. Nhà phân tích Tommy Keeling của IWSR cho biết quỹ đạo của Kavalan có thể giúp họ lập lại thành công của loại whisky Nhật Bản Suntory (single-malt và pha trộn) nhờ chất lượng, sự ghi nhận quốc tế và xuất hiện trên truyền thông, đặc biệt là trong phim Lost in Translation. Kavalan có thể “dựa vào sự lạ lẫm, mới mẻ của một thương hiệu Đài Loan và cố gắng hấp dẫn người tiêu dùng bằng những cách khác, không chỉ bằng giá,” Keeling nói.
Một loại rượu cần thời gian ủ lâu cũng phù hợp với tính cách kinh doanh suốt nhiều thập kỷ của Lee Tien-Tsai. “Ông ấy chuộng những đồng tiền kiếm vất vả hơn, nhặt nhạnh từng đồng nhỏ một, trong thời gian dài,” Albert cho biết.
Dòng tiền dồi dào của King Car đã cung cấp nguồn vốn để giúp Kavalan vượt qua thời kỳ hoàn vốn kéo dài, Allen Tsai – nhà sáng lập và giám đốc điều hành của Taiwan Institute of Directors, tổ chức chuyên nghiên cứu sự kế thừa các doanh nghiệp gia đình, cho biết. “King Car là di sản do cha để lại, nhưng Kavalan sẽ là đứa con tinh thần của Albert, có tiềm năng phát triển lớn hơn,” Tsai nói.
Đứa con đầu có tính cách khiêm nhường (“Tôi chỉ là người làm công ăn lương cho cha mình”) nhưng sớm cho thấy tài lãnh đạo quyết đoán. Tsai nhớ lại năm 2008, King Car nằm trong số những nhà sản xuất của Đài Loan đối mặt với cơn khủng hoảng sữa nhiễm melamine (trong những sản phẩm cà phê hòa tan của họ) và người con trai đã nhanh chóng cho thu hồi sản phẩm với tổn thất tối thiểu 1,5 triệu đô la Mỹ.
Albert trân trọng đạo đức kinh doanh của thế hệ cha ông, và được cho là đã tránh được toàn diện tình trạng chểnh mảng của những người thừa kế. Một trong những người bạn thân cận của ông, Khieng Puong (chồng của con gái út cố sáng lập Wang Yung-Ching của Formosa Plastics), nói: “Cũng như cha mình, ông ấy là người nghiện công việc, luôn đi chung xe cùng cha đến chỗ làm từ sớm dẫu tối trước đó có thức khuya đến đâu.”
Nghe giống công thức đúng đắn cho một nhà đại tư bản whisky đang thăng hoa.
nguồn: JOYCE HUANG/Forbes Vietnam